زردی نوزاد (ایکتر)

زردی نوزاد یا هیپربیلی‌روبینمی (Hyperbilirubinemia) به تغییر رنگ زرد پوست و سفیدی چشم نوزاد به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین یا همان مایع زردی در خون گفته می‌شود. بیلی‌روبین محصول تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز خون است که در کبد به مواد محلول در آب تبدیل شده و از طریق مدفوع و ادرار دفع می‌شود. در نوزادان تازه متولدشده، این سیستم ممکن است به طور کامل تکامل نیافته باشد، که می‌تواند منجر به تجمع بیلی‌روبین در خون و ایجاد زردی در نوزاد شود.

انواع زردی نوزاد

1. زردی فیزیولوژیک:
   این نوع زردی در حدود 60-80 درصد نوزادان رخ می‌دهد و معمولاً بین روز دوم تا چهارم تولد ظاهر می‌شود. علت اصلی آن نارسایی موقت کبد در تبدیل بیلی‌روبین غیرمستقیم (نامحلول در آب) به بیلی‌روبین مستقیم (محلول در آب) است. این نوع زردی معمولاً خفیف بوده و در عرض 1 تا 2 هفته توسط شیردهی یا فتوتراپی از بین میرود.

2. زردی پاتولوژیک:
   زردی پاتولوژیک معمولاً در 24 ساعت اول پس از تولد ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده یک اختلال جدی است. دلایل این نوع زردی شامل ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد (مانند ناسازگاری Rh یا ABO)، عفونت‌ها، کمبود آنزیم گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD)، یا انسدادهای مادرزادی صفراوی می‌باشد. این نوع زردی نیازمند درمان فوری است و حتما نوزاد باید نور درمانی شود.

3. زردی ناشی از شیر مادر:
   این نوع زردی به دو دسته تقسیم می‌شود:

   • زردی مرتبط با تأخیر در شیردهی اولیه: که به علت کاهش تغذیه و کم‌آبی بدن نوزاد ایجاد می‌شود.
   • زردی شیر مادر: به دلیل وجود اسید چرب در شیر مادر که بازجذب بیلی‌روبین از روده را افزایش می‌دهند.

علائم زردی نوزاد

• تغییر رنگ زرد در پوست و چشم‌ها که از صورت شروع شده و به سمت پاها گسترش می‌یابد.
• بی‌حالی یا خواب‌آلودگی بیش از حد.
• اختلال در تغذیه.
• کاهش وزن بیش از حد طبیعی.

تشخیص زردی نوزاد

1. آزمایش بیلی‌روبین خون: اندازه‌گیری دقیق سطح بیلی‌روبین (مستقیم و غیرمستقیم).
2. دستگاه بیلی‌روبینومتر پوستی: یک روش غیرتهاجمی برای ارزیابی سطح بیلی‌روبین.
3. آزمایشات تکمیلی: بررسی گروه خون برای تشخیص ناسازگاری خونی.

درمان زردی نوزاد

1. فتوتراپی (Phototherapy):
   رایج‌ترین روش درمان، استفاده از نور آبی خاص است که باعث تغییر ساختار بیلی‌روبین غیرمستقیم به فرم محلول در آب می‌شود. در این روش میتوانید از طریق اجاره دستگاه زردی نوزاد اقدام به درمان کنید.

2. تعویض خون:
   در موارد شدید که فتوتراپی مؤثر نیست یا سطح بیلی‌روبین بسیار بالا است، تعویض خون انجام می‌شود.

3. افزایش تغذیه:
   تغذیه منظم با شیر مادر یا شیر خشک برای کمک به دفع سریع‌تر بیلی‌روبین.

4. دارودرمانی:
   در برخی موارد، از داروهایی مانند ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG) برای کاهش سطح بیلی‌روبین استفاده می‌شود.

عوارض ناشی از زردی درمان‌نشده

اگر سطح بیلی‌روبین بیش از حد بالا بماند، ممکن است به “کرنیکتروس” منجر شود؛ یک اختلال عصبی جدی که می‌تواند باعث آسیب دائمی مغز، ناشنوایی، یا فلج مغزی شود.

پیشگیری از زردی نوزاد

• شروع زودهنگام تغذیه با شیر مادر.
• نظارت دقیق بر سطح بیلی‌روبین در نوزادانی که در معرض خطر هستند.
• مدیریت به موقع هرگونه ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد.

زردی نوزاد، در صورت تشخیص و درمان به‌موقع، قابل کنترل است. همکاری نزدیک با پزشک و رعایت دستورات درمانی می‌تواند از بروز عوارض جلوگیری کند و سلامت نوزاد را تضمین نماید.